SKARBY ŚLĄSKIEJ ZIEMI - SOŚNICA PACZYNA PŁAWNIOWICE

SOŚNICA Przedwiośnie 1 -  Parafia św. Jacka w Gliwicach -  rzymskokatolicka parafia w Gliwicach w dzielnicy Sośnica, należy do dekanatu Gliwice-Sośnica w diecezji gliwickiej. Co roku w muszli koncertowej należącej do parafii odbywa się Ogólnopolski Festiwal Piosenki Religijnej "Cantate Deo". Muzeum Misyjne – zbiory z Wybrzeża Kości Słoniowej. Ks. Roman Woźnica. Prob. Parafii Ks. Krzysztof ŚMIGIERA.

PACZYNA Parafia św. Marcina Biskupa w Paczynie – należy do diecezji gliwickiej (dekanat Pławniowice). Prowadzą ją ojcowie klaretyni. Wiejska 67  44-120 PACZYNA, Data powołania XIII wiek. Kosciół filialny Trójcy Świętej w Bycinie. Proboszcz Mieczysław Jóźwiak CFM. Spotkanie z misjonarzem w Wybrzeża Kości Słoniowej ks. Romanem Woźnicą. Kawa. Bingo.

PŁAWNIOWICE Zespół pałacowo-parkowy w Pławniowicach znany przede wszystkim jako Pałac Ballestremów. Pierwsza wzmianka o miejscowości Pławniowice pochodzi z 1317 r., druga znajduje się w dokumentach z 1364 r., w których figuruje nazwisko Marcusa de Plawniowitz, jako właściciela okolicznych terenów. W rachunkach dworu króla Władysława Jagiełły z 1393 roku znajduje się wzmianka, że w Pławniowicach znajdowała się warownia obsadzona przez polskie rycerstwo pod dowództwem Piotra Szafrańca herbu Starykoń. Na własność rodziny Ballestremów dobra te przeszły drogą dziedziczenia w 1798 r. i pozostały własnością tego rodu do 1945 r. Rodzina Ballestremów pochodziła z płn. Włoch. Początek śląskiej linii tego rodu dał w poł. XVIII wieku Giovanni Baptista Angelo Graf von Ballestrem di Castellengo, poprzez małżeństwo z córką barona von Stechowa, Marią Elżbietą Augustą^. Obecny pałac wzniesiono w latach 1882–1885 (w miejscu istniejącego z 1737 roku), według projektu mistrza budowlanego Konstantego Heidenreicha z Kopic. Budowę pałacu, który przeznaczony został do pełnienia roli rezydencji rodzinnej, zlecił hrabia Franciszek II Ballestrem. Całkowity koszt budowy kompleksu pałacowego wyniósł 386 000 ówczesnych marek. Zespół pałacowo-parkowy tworzą pałac z kaplicą, zabudowania folwarczne, oficyna ze stajnią i wozownią – wszystko w stylu neomanieryzmu niderlandzkiego z wieloma dodatkami neogotyckimi oraz otaczający pałac park krajobrazowy.  Część reprezentacyjną nowego pałacu stanowiła fasada środkowa, z poprzedzającą ją fontanną i umieszczonym na wysokości piętra, kartuszem z hrabiowskim herbem rodziny Ballestremów z szarfą poniżej zawierającą dewizę herbową Nulla me terrent/ Niczego się nie boję  Pałac jest budowlą trójskrzydłową i prezentuje styl neomanieryzmu niderlandzkiego oraz romantyzmu eklektycznego. W odróżnieniu od innych rezydencji tego okresu, nie posiada tzw. kostiumu francuskiego, lecz zupełnie nową konwencję stylową, tzw. styl północnoniemiecki, wykształcony po wojnie francusko-pruskiej. Jest obiektem dwukondygnacyjnym na planie litery „U”, przykryty wysokimi dachami czterospadowymi. Dachy budynku zdobią liczne wieże i wieżyczki, iglice, pinakle i lukarny. Elewacje wykonane z cegły klinkierowej, są bogato zdobione detalami kamieniarskimi. Nad całym obiektem góruje, czworoboczna wieża z zegarem, przykryta wysokim dachem namiotowym w narożniku północno-zachodnim.

Ołtarz w kaplicy pałacu Ballestremów

W skrzydle południowo-zachodnim znajduje się kaplica Niepokalanego Poczęcia NMP. Kaplica została konsekrowana 15 października 1885 r. i służyła wiernym jako kościół parafialny. Kościół podlegał do 1945 r. pod parafię Rudno.

Dawne wnętrza pałacowe były urządzone bogato, choć bez przesadnego przepychu. Pałac zdobiły cenne meble oraz unikatowe zbiory broni białej i palnej, trofea myśliwskie, a także liczne kosztowne portrety i płótna znanych mistrzów.

Główną salę pałacową zdobił kiedyś duży obraz olejny, przedstawiający praprzodka śląskiej linii Ballestremów, hrabiego Giovanniego Battistę Angelo w białym mundurze majora huzarów. Obraz był dziełem z 1907 r., artysty berlińskiego Józefa Limburga Obraz ten, a także dwie akwarele J. Limburga przedstawiające pałac pławniowicki z początku XX w. zostały uratowane i znajdują się obecnie w zbiorach rodziny hrabiowskiej w Straubing. J. Limburg w tym samym roku wykonał również marmurowe popiersie hrabiego, pomnik protoplasty hrabiowskiego rodu Giovanniego Ballestrema, a także brązowe statuetki hrabiego i jego żony.

Hrabia Franciszek posiadał również bogaty księgozbiór z wieloma pozycjami starodruków. Biblioteki pałacowej nie zdołano jednak zabezpieczyć w końcu ostatniej wojny i dlatego znaczna część księgozbioru bezpowrotnie przepadła.

Na dziedzińcu wewnętrznym pałacu usytuowana jest fontanna, figura Matki Boskiej z Dzieciątkiem z ok. 1870 r., otoczona kutym płotkiem oraz pomnik z popiersiem Giovanniego Ballestrema. Popiersie zostało ustawione na granitowym cokole, zdobionym herbami hrabiowskimi. Granit pod cokół sprowadzony był wtedy z Selb w Bawarii. Uroczyste odsłonięcie pomnika odbyło się 5 września 1907 r. Pomnik miał symbolizować nieznany grób przodka rodu, znajdujący się prawdopodobnie w Świdnicy

Dom Kawalera

Obok pałacu w 1881 r. wzniesiony został ówczesnym zwyczajem, dodatkowy piętrowy budynek tzw. „Kavalier Haus” (Dom Kawalera), przeznaczony początkowo głównie dla starszego syna hrabiego Leona, który zamieszkiwał go do 1902 r. W latach następnych Dom Kawalera pełnił funkcję luksusowego lokum dla przybywających tu gości.  Podobnie jak pałac zbudowany z litej cegły, w stylu eklektycznym z wieloma dodatkami neogotyckimi. W szczycie elewacji bocznej znajduje się napis: „Franz II. Graf von Ballestrem. 1881”. W dolnej kondygnacji tego budynku mieściły się mieszkania dla służby, a także powozownia i garaż dla samochodu osobowego Mercedes-Benz hrabiego Franciszka. Przynależący do pałacu park o pow. ok. 2,4 ha został założony w 1885 roku, na miejscu starszego ogrodu z poprzedniego wieku. Park otoczony jest masywnym ceglanym ogrodzeniem. W parku posadzono kilkaset gatunków roślin, z których do dzisiaj zachowało się 23 gatunki krzewów i 40 gatunków drzew (klony, jesiony, lipy i potężny dąb szypułkowy) o obwodzie 5 m. Rosną tutaj także drzewa egzotyczne: miłorząb japoński, cypryśnik błotny, choina kanadyjska i kilka gatunków magnolii. Park krajobrazowy otaczający rezydencję prócz rzadkich okazów starodrzewia i wspaniale kwitnących magnolii, ma liczne elementy małej architektury: staw, pomnik, stylowe ogrodzenie. Pałac Ballestremów przechodził różne koleje losu po II wojnie światowej. Już na początku 1945 roku ówczesny właściciel, hrabia Mikołaj Ballestrem, zmuszony był opuścić Pławniowice przed nadchodzącą Armią Czerwoną. Tak jak wielu innych Ślązaków schronił się w Dreźnie. Miasto w tym czasie stało się obiektem amerykańskich nalotów dywanowych, które obracały wszystko w ruinę. Pod gruzami tego miasta 13 lutego 1945 r. zginął ostatni właściciel Pławniowic. Sama wojna nie zniszczyła obiektu, jednak późniejsze losy znacznie nadwerężyły jego kondycję. Po stacjonującym w pławniowickich dobrach Marszałku Związku Radzieckiego Iwanie Koniewie pozostały jedynie zdewastowane meble i zniszczone wnętrza. Zniknęło cenne wyposażenie z niepowtarzalnymi kolekcjami porcelany, sreber i naczyń.

Po wojnie pałac – podobnie jak wszystkie dobra Ballestremów (m.in. kopalnie i huty) – został jako majątek poniemiecki, przejęty bez odszkodowania na własność państwa. Obiekt przekazany został do dyspozycji władz kościelnych. Już w 1945 r. ustanowiona została tu samodzielna parafia z własnym kościołem parafialnym i plebanią, którą administrował wówczas ks. Franciszek Pawlar, autor dziennika z wydarzeń w Pławniowicach od połowy stycznia do końca kwietnia 1945^[2]. Parafii przydzielono skrzydło pałacu z kaplicą pałacową. Pozostałą jego część (2/3) otrzymały z przeznaczeniem na klasztor, przesiedlone ze Lwowa, siostry benedyktynki od Nieustającej Adoracji Najświętszego Sakramentu, które przebywały tu do 1976 roku. Od sierpnia 1946 r. do stycznia 1949 r. parafią zarządzali kapucyni z prowincji krakowskiej. W latach 1949–1975 w Pławniowicach pracowali księża diecezjalni, a od sierpnia 1975 r. do stycznia 1978 r. augustianie. W styczniu 1978 r. parafię objęli ponownie księża diecezjalni. Od tego roku w pałacu funkcjonuje Diecezjalny Dom Rekolekcyjny najpierw diecezji opolskiej, a od 25 marca 1992 r. diecezji gliwickiej. Oprócz klasztoru i parafii w pałacu mieściły się także po wojnie biura administracji Państwowego Gospodarstwa Rolnego. Budynek pałacowy i okoliczny park zmieniając często mieszkańców i przeznaczenie, pozbawiony jakiejkolwiek opieki konserwatorskiej ulegał przez lata postępującej dewastacji i zaniedbaniu. Od 1989 r. gospodarzem zespołu pałacowo-parkowego jest dyrektor Ośrodka Edukacyjno-Formacyjnego Diecezji Gliwickiej, ksiądz dr Krystian Worbs, pełniący jednocześnie obowiązki dziekana dekanatu Pławniowice. Ksiądz Worbs postawił sobie za cel przywrócenie dawnej świetności pałacowi. Dzięki jego staraniom, pokaźną kwotę na remont przyznało Ministerstwo Spraw Wewnętrznych Niemiec (Innenministerium), uznając pałac za „ważny dla europejskiej kultury”. Remont kapitalny połączony z pracami konserwatorskimi ruszył od 1993 r. Wymienione zostały: konstrukcja i pokrycie dachów, belki stropowe poszczególnych kondygnacji budynku, oczyszczono i naprawiono elewacje, mury i fundamenty. Założono wszystkie nowe instalacje wewnętrzne i zewnętrzne (elektryczna, sanitarna, grzewcza). Odnowiono stolarkę okienną i drzwiową. Rekonstrukcję przeprowadzono z wielką dokładnością i niesamowitą troską o szczegóły.

• 1910 hrabia Walenty von Ballestrem (1860–1920). Był żonaty z hrabiną Agnieszką Elżbietą z domu von Stolberg-Stolberg (1874–1940), a kolejnym dziedzicem majoratu po jego śmierci został ↓
• 1920 hrabia Mikołaj von Ballestrem (1900–1945). Hrabia przejął pełnię władzy nad majoratem faktycznie dopiero w 1926 r., kiedy osiągnął wiek dojrzały. Przez 6 lat majątkiem zarządzała jego matka. Mikołaj od 8 września 1927 r. był żonaty z hrabiną Anną z domu Waldendorf (1901–1965), z którą miał 8 dzieci.

Dekret o przeprowadzeniu reformy rolnej ustanowiony 6 września 1944 r. przez Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, pozbawił praktycznie majątku ziemskiego, najstarszego syna z tego małżeństwa Walentego (ur. 1 listopada 1928 w Pławniowicach, zm. 2006). Na mocy tego dekretu komunistyczne państwo polskie zlikwidowało bez odszkodowania, poniemieckie majątki ziemskie. Wkrótce też rodzina Ballestremów utraciła także swoje dobra przemysłowe, a to z kolei, za sprawą ustawy Krajowej Rady Narodowej z dn. 3 stycznia 1946 r., na mocy której państwo przejęło wszystkie przedsiębiorstwa poniemieckie.  Zakończyła się ponad 150-letnia działalność Ballestremów związana z największym rozwojem górnictwa na Górnym Śląsku.

Koszt 100 zł    ( + pieniądze na obiad dla chętnych i wstęp do pałacu).Powrót na Gawronów 20 w Katowicach w godzinach wieczornych.